اونیکولیز به جدا شدن ناخن از بستر آن گفته می‌شود که در بشتر موارد به دلیل ضربه شدید به ناخن ، عفونت قارچی یا وجود بیماری‌های زمینه‌ای اتفاق می‌افند. با این حال می‌توان با رعایت مواردی خاض از ایجاد آن جلوگیری کرد. در این مطلب به بررسی نشانه‌ها، انواع و روش‌های پیشگیری و درمان اونیکولیز می‌پردازیم.
معرفی اونیکولیز ناخن و علائم آن
«اونیکولیز» (Onycholysis) نوعی عارضه شایع در ناخن انگشتان دست یا پا است که در آن در اثر آن ناخن از بستر خود جدا می‌شود. این حالت معمولا در یک ناخن اتفاق می‌افتد و معمولا دردناک نیست، اما اگر دلیل ایجاد آن ضربه شدید یا عفونت باشد، احتمال سوزش یا درد وجود دارد.
شایع‌ترین نشانه‌های اونیکولیز ناخن که نیاز به توجه و درمان سریع دارد، به شرح زیر است:
- ناخنی که به آسانی از بستر خود جدا می‌شود.
- بستر ناخن ضخیم و سفت است.
- مرز غیر طبیعی موجی شکل بین ناحیه صورتی و بخش سفید ناخن که در برخی مناطق ضخیم‌تر یا نازک‌تر است.
- تغییر رنگ ناخن و بستر آن که بیشتر خاکستری، سبز، بنفش، سفید یا زرد رنگ هستند.
- فرو رفتگی‌هایی که در ناخن وجود دارد.
- ناخن‌هایی که شکننده هستند.
- خونریزی‌هایی که در قسمت زیر ناخن ایجاد می‌شود.
انواع مختلف جدایی ناخن از بستر چیست؟
بر حسب اینکه چه عاملی باعث ایجاد جدایی ناخن از بستر شده است، از نظر علم پزشکی سه نوع رایج و شناخته شده اونیکولیز وجود دارد:
اونیکولیز تروماتیک
این نوع جدایی ناخن بر اثر ایجاد ضربه یا آسیب به بستر ناخن ایجاد می‌شود. برخورد اجسام سخت و سنگین، فشرده شدن ناخن در کفش‌های تنگ، تماس طولانی مدت با مواد شیمایی قوی یا استفاده ازمحصولات غیر استاندارد زیبایی ناخن همچنین قرار گرفتن‌های بسیار زیاد ناخن در آب عامل اصلی ایجاد اونیکولیز تروماتیک هستند.
اونیکولیز دیستال
اونیکولیز دیستال از نوک ناخن به سمت پایه پیش‌روی می‌کند. عفونت قارچی شایع ترین دلیل ایجاد این نوع جدایی ناخن است. اما بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس، برخی داروها و کمبود مواد مغذی مانند روی یا آهن هم می‌توانند باعث ایجاد آن شوند.
اونیکولیز پروگزیمال
عامل ایجاد این نوع جدایی ناخن از بستر نیز عفونت قارچی است که البته شیوع کمتری دارد. در این حالت تغییرات ساختار ناخن از پایه آن به سمت نوک ایجاد می‌شود. افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف بیشتر در معرض درگیر شدن با این مشکل هستند.
علل جدایی ناخن از بستر چیست؟
اونیکولیز یا جدایی ناخن از بستر به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. موارد زیر رایج‌ترین آن هستند:
آسیب‌دیدگی
هر آسیب به سطح ناخن یا بخشی که ناخن از آنجا شروع به رشد می‌کند، عامل مهم جدایی آن از بستر است. وارد آمدن ضربه‌های سخت، پوشیدن کفش‌های بسیار تنگ یا حتی قرار دادن ناخن به مدت طولانی در آب هر یک می‌توانند باعث ایجاد این عارضه شوند. همچنین اگر مدت زمان مراجعه شما برای مانیکور یا پدیکور به سالن‌های زیبایی یا کلینیک‌ها بسیار کوتاه باشد یا توسط افراد کم تجربه انجام گیرد، وارد آمدن نیروی بیش از حد بر ناخن برای کوتاه یا صاف کردن آن می‌تواند به مرور زمان این مشکل را ایجاد کند.
عفونت قارچی
در حالتی که قارچ از طریق ترک یا بریدگی در انگشتان به بخش زیر ناخن وارد شده و به مرور رشد کنند، ناخن از بستر خود جدا می‌شود. عفونت‌های قارچی باعث ضخیم و زرد شدن ناخن‌ها یا ایجاد لکه و رگه‌های سفید بر روی آن می‌شوند.
بیماری‌های پوستی
برخی بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس به‌دلیل ایجاد تغییر در ساختار ناخن در طول زمان ممکن است موجب جدایی ناخن از بستر خود شوند.
مصرف برخی از داروها
داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی، تتراسایکلین، داروهای ضد التهابی غیر استروییدی، رتینوییدهای خوراکی (ترکیبات ویتامین A) و پسورآلن‌ها می‌توانند باعث ایجاد عارضه اونیکولیز شوند.
کمبود مواد مغذی
کمبود آهن، روی، بیوتین در رژیم غذایی و همچنین کمبود ید در بدن از عوامل مهم دیگری هستند که در صورت عدم درمان می‌توانند همه ناخن‌ها را به اونیکولیز دچار کنند.
با توجه به این نکات لازم است در صورت مشاهده نشانه‌ها برای تشخیص دلیل ایجاد آن و اقدام برای درمان به متخصص مراجعه کرد.
درمان جدایی ناخن به چه شکل انجام می‌گیرد؟
درمان جدایی ناخن از بستر بر حسب دلیل ایجاد آن متفاوت است. اگر ضربه شدید بر بستر ناخن باعث اونیکولیز شده است، قسمت جدا شده به مرور رشد می‌کند. در صورتی‌که منشا آن بیماری های پوستی یا کمبود مواد معدنی باشد، بعد از رفع و درمان این بیماری‌ها، جدایی ناخن از بستر نیز بهبود می‌یابد. اما در صورتی‌که عفونت قارچی عامل ایجاد آن باشد، درمان‌های دارویی زیر تحت تجویز پزشک بکار می‌رود:
درمان دارویی اونیکولیز به‌دلیل عفونت قارچی
دو نوع دارو بر حسب تشخیص پزشک برای این منظور تجویز می‌شود. داروهای ضد قارچ خوراکی مانند تریبنافین، ایتراکونازول، فلوکونازول رایج‌ترین آن‌ها هستند. همچنین داروهای موضعی به شکل کرم، پماد یا ژل هم بر حسب مورد استفاده می‌شود.
درمان‌های خانگی اونیکولیز
در صورت جدا شدن ناخن از بستر هرگز نباید زیر ناخن را تمیز کرد زیرا استفاده از هر نوع ابزار آلوده ممکن است ایجاد عفونت کند. همچنین خشک نگاه داشتن بستر ناخن برای جلوگیری از ایجاد عفونت ضروری است. برای درمان خانگی توصیه به استفاده از روغن درخت چای همراه با روغن جوجوبا یا نارگیل است. با این حال همواره بهتر است همه این موارد با نظر پزشک انجام گیرند.
جراحی یا برداشتن ناخن
در برخی موارد به‌خصوص وارد آمدن ضربات شدید یا درمان عفونت برای اجازه رشد ناخن جدید بخشی یا تمام ناخن از طریق بی حسی موضعی برداشته می‌شود. البته اگر این عارضه بسیار شدید باشد و ماتریکس ناخن یا بخش مسئول رشد آن صدمه دیده باشد، ممکن است جراحی پیچیده‌تر یا همراه با بیهوشی باشد.
برای پیشگیری جدایی ناخن از بستر چکار باید کرد؟
بجز بیماری‌های زمینه‌ای پوستی که نیاز به تشخیص و درمان‌های خاص خود را دارند، با استفاده از روش‌های ساده زیر می‌توان مانع جدایی ناخن از بستر شد:
۱. برای جلوگیری از درگیر شدن ناخن با اجسام و کشیدگی آن نسبت به بستر، ناخن‌ها خود را کوتاه نگاه دارید.
۲.هنگام استفاده از ابزارهای مختلف برای تمیز کردن زیر ناخن مانند برس‌های مخصوص یا ابزار جدا کردن کوتیکول، از تمیز بودن آن‌ها مطمئن شوید. به این شکل مانع عفونت قارچی به دلیل آلودگی خواهید شد.
۳. از مصرف مواد شیمیایی یا محصولات زیبایی تحریک کننده ناخن مانند پاک‌کننده‌ها، براق‌کننده‌ها، لاک یا ناخن‌های مصنوعی تقلبی خودداری کنید.
۴.هنگام انجام فعالیت‌های آسیب‌زننده به ناخن مانند ورزش‌های سنگین یا کارهای خشن حتما از دستکش یا محافظ مخصوص استفاده کنید.
۵. به محض مشاهده نشانه‌های عفونت قارچی مانند زرد رنگ شدن یا ترشح از آن برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
۶. با انجام آزمایش‌های خون در صورت وجود کمبود مواد مغذی از داروهای مربوط تحت نظر پزشک استفاده کنید.
۷. با رعایت سبک تغذیه‌ای سالم، مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را در سطحی متعادل حفظ کنید.
۸. جوراب و کفش‌های راحت و مناسب پای خود استفاده کنید.
درمان اونیکولیز ناخن در کلینیک دارا دادفر
در کلینیک دارا دادفر انواع خدمات ناخن مخصوصا اونیکولیز ناخن به صورت کاملا تخصصی انجام می شود. لازم به ذکر است که کلیه تجهیزات دائما ضد عفونی می شوند و روش کار در این کلینیک، جزو بهداشتی ترین روش های درمانی است. برای مشاهده نمونه کارهای انجام شده در این زمینه می توانید به صفحه اینستاگرام ما سر بزنید.
سوالات متداول در مورد جدایی ناخن
در این بخش به رایج‌ترین سوالات افراد در مورد مشکل جدایی ناخن از بستر پاسخ می‌دهیم.
- جدایی ناخن چقدر طول می کشد تا خوب شود؟
معمولا روند رشد ناخن جدید طولانی است و بین چهار تا شش ماه طول می‌کشد تا ناخن جدا شده دست‌ها به طور کامل رشد کند. در مورد ناخ»های پا این زمان دو برابر است.
- جدایی ناخن چقدر دردناک است؟
معمولا جدایی ناخن دردناک نیست. اما در صورتی که عفونت قارچی یا صربات فیزیکی عامل ایجاد آن باشد، فرد سوزش یا درد را تجربه می‌کند.
- آیا جدایی ناخن مسری است؟
اگر جدایی ناخن از بستر به دلیل عفونت قارچی باشد، مسری است و از طریق تماس پوست فرد آلوده به دیگری منتقل می‌شود. تماس با سطح آلوده در استخرها و مکان‌های عمومی یا استفاده از وسایل مشترک مانند حوله، ناخن‌گیر یا قیچی هم می‌تواند باعث انتقال عفونت قارچی شود.
- چگونه می‌توانم از جدایی ناخن در آینده جلوگیری کنم؟
مراقبت از ناخن مانند جلوگیری از ایجاد ضربه شدید بر آن، پوشیدن دستکش برای محافظت در فعالیت‌های آسیب زننده، پوشیدن کفش‌های راحت، مراجعه به کلینیک‌های معتبر با استانداردهای بالای بهداشتی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت قارچی هنگام پدیکور یا مانیکور و همچنین استفاده از وسایل شخصی بهداشت ناخن مانند ناخن‌گیر یا حوله به همراه تغذیه سالم و مصرف مواد غذایی سرشار از آهن از مهم‌ترین نکات برای جلوگیری از جدایی ناخن از بستر هستند.
جمع‌بندی پایانی
جدایی ناخن از بستر آن به عنوان یک مشکل شایع بعد از شناسایی دلیل اصلی ایجاد کاملا قابل درمان است. هر نوع ضربه شدید، بیماری‌های پوستی، عفونت قارچی، تماس با مواد شیمیایی قوی، استفاده از محصولات غیر استاندارد زیبایی ناخن یا مانیکور و پدیکور غیر بهداشتی می‌توانند این عارضه را ایجاد کنند. هر چند استفاده از روغن درخت چای به‌عنوان درمان خانگی در برخی موارد قابل کاربرد است، اما مراجعه به پزشک برای تشخیص دلیل اصلی و شروع درمان ضروری است. همچنین استفاده از مراقبت‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از آسیب به ناخن و پوشیدن کفش‌های راحت نیز باید مورد توجه قرار گیرند.
علاقه‌مندان به مطالعه بیشتر در مورد اونیکولیز می‌توانند به مقالات معتبر منتشر شده در وب‌سایت‌های clevelandclinic ، medicalnewstoday و healthline مراجعه کنند.