«اونیکولیز» (Onycholysis) به جدا شدن ناخن از بستر گفته می‌شود؛ مشکلی که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ضربه شدید، عفونت قارچی ناخن، بیماری‌های پوستی یا حتی کمبود مواد مغذی رخ دهد. بسیاری از افراد این مشکل را ابتدا با تغییر رنگ یا ایجاد شیار و خطوط غیرطبیعی روی ناخن متوجه می‌شوند. اگرچه اونیکولیز اغلب دردناک نیست، اما در مواردی با سوزش یا درد همراه است و در صورت بی‌توجهی می‌تواند به عفونت یا مشکلات جدی‌تر منجر شود. در این راهنمای کامل، به معرفی این عارضه، نشانه‌ها، انواع، دلایل ایجاد، روش‌های درمان و پیشگیری می‌پردازیم.
اونیکولیز ناخن و علائم کلیدی آن
اونیکولیز یکی از شایع‌ترین مشکلات ناخن است که در آن صفحه ناخن از بستر زیرین خود جدا می‌شود. تشخیص به‌موقع علائم، کلید درمان موفق است.
ویژگی‌های اصلی این عارضه عبارت‌اند از:
- جدا شدن تدریجی و بدون درد ناخن از بستر
- ضخیم یا سفت شدن پوست زیر ناخن (بستر ناخن)
- ایجاد یک مرز موجی شکل بین بخش صورتی (چسبیده) و سفید (جدا شده) ناخن
- تغییر رنگ ناحیه جدا شده به خاکستری، سبز، زرد، سفید یا بنفش (به دلیل تجمع هوا و آلودگی)
- ایجاد فرو‌رفتگی یا شیارهای افقی در سطح ناخن
- افزایش شکنندگی و احتمال خونریزی زیر ناخن
این نشانه‌ها هشدار می‌دهند که ناخن شما نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارد.
انواع مختلف جدایی ناخن از بستر
۱. اونیکولیز تروماتیک (Traumatic Onycholysis): در اثر ضربه یا آسیب مکانیکی ایجاد می‌شود. عواملی مثل پوشیدن کفش تنگ، برخورد اجسام سخت، تماس مداوم با مواد شیمیایی قوی یا استفاده از محصولات آرایشی غیر استاندارد ناخن، عامل اصلی این نوع هستند.
۲. اونیکولیز دیستال (Distal Onycholysis): شایع‌ترین نوع که از نوک ناخن (لبه آزاد) آغاز و به سمت پایه پیشروی می‌کند.
* دلایل رایج: عفونت قارچی، بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس، کمبود مواد معدنی (آهن، روی) و مصرف برخی داروها.
۳. اونیکولیز پروگزیمال (Proximal Onycholysis): این نوع که کم‌تر شایع است، از پایه ناخن (نزدیک به کوتیکول) آغاز شده و به سمت نوک حرکت می‌کند. این حالت بیشتر در افراد با سیستم ایمنی ضعیف دیده می‌شود و عامل اصلی آن معمولاً عفونت قارچی است.
دلایل اصلی ایجاد اونیکولیز (Onycholysis)
- آسیب‌دیدگی: ضربه‌های فیزیکی مکرر یا شدید، مانیکور و پدیکور غیراستاندارد.
- عفونت قارچی: ورود قارچ از طریق ترک یا بریدگی که اغلب با تغییر رنگ زرد یا سفید ناخن همراه است.
- بیماری‌های پوستی: پسوریازیس و سایر بیماری‌های مزمن پوستی می‌توانند ساختار ناخن را تحت تاثیر قرار دهند.
- مصرف داروها: داروهای شیمی‌درمانی، رتینوئیدها، تتراسایکلین و برخی NSAIDها.
- کمبود مواد مغذی: کمبود شدید آهن، روی، بیوتین و ید در رژیم غذایی.
روش‌های درمان اونیکولیز
درمان اونیکولیز کاملاً به علت اصلی آن بستگی دارد.
- درمان دارویی:
- داروهای ضد قارچ خوراکی: مانند تریبنافین، فلوکونازول، ایتراکونازول که توسط پزشک تجویز می‌شوند.
- داروهای موضعی: کرم‌ها، ژل‌ها و لاک‌های دارویی ضد قارچ برای موارد خفیف‌تر.
- درمان‌های خانگی و مراقبتی:
- تمیز نکردن زیر ناخن با اجسام نوک‌تیز: این کار از ورود آلودگی و بدتر شدن جدایی جلوگیری می‌کند.
- خشک نگه داشتن ناخن: رطوبت محیط مناسبی برای رشد قارچ‌هاست.
- استفاده از روغن درخت چای: این روغن خواص ضدقارچی دارد اما حتماً باید با روغن حامل (مانند جوجوبا یا نارگیل) رقیق شده و با مشورت پزشک استفاده شود.
- جراحی و برداشتن ناخن:
- در موارد شدید عفونت یا تغییر شکل ناخن، ممکن است پزشک تصمیم به برداشتن بخشی یا تمام ناخن تحت بی‌حسی موضعی بگیرد.
ارتباط اونیکولیز با سبک زندگی
جدا شدن ناخن‌ها تنها یک مشکل فیزیکی نیست و ارتباط مستقیمی با سبک زندگی دارد. افرادی که زیاد در معرض رطوبت، مواد شیمیایی یا حتی استرس قرار دارند، بیشتر از دیگران به این عارضه مبتلا می‌شوند. استرس می‌تواند روند گردش خون در بستر ناخن را مختل کرده و باعث ایجاد شیار و خطوط روی سطح آن شود. همچنین شغل‌هایی مثل آرایشگری، شناگری یا کارهای صنعتی که نیازمند تماس مداوم با آب و مواد شیمیایی هستند، ریسک ابتلا به اونیکولیز را چند برابر می‌کنند. به همین دلیل، تغییر سبک زندگی و استفاده از تجهیزات محافظتی نقش مهمی در کنترل و پیشگیری از این عارضه دارد.
اهمیت مراجعه به کلینیک‌های تخصصی
یکی از دلایل مزمن شدن اونیکولیز، مراجعه دیرهنگام به پزشک یا انتخاب روش‌های خانگی بدون مشورت متخصص است. در حالی‌که در کلینیک‌های تخصصی، با بررسی دقیق وضعیت ناخن، آزمایش‌های قارچ و خون و حتی تصویربرداری در موارد خاص، دلیل اصلی مشخص می‌شود و درمان هدفمند آغاز خواهد شد. درمان خانگی ممکن است علائم را به صورت موقت کاهش دهد، اما اگر علت زمینه‌ای مثل بیماری پوستی یا اختلال تغذیه‌ای نادیده گرفته شود، مشکل دوباره بازمی‌گردد. بنابراین بهترین راهکار، ترکیب درمان‌های پزشکی با توصیه‌های مراقبتی است.
پیشگیری از جدایی ناخن از بستر
- ناخن‌ها را کوتاه و تمیز نگه دارید.
- از ابزار مانیکور و پدیکور تمیز و استریل استفاده کنید.
- از تماس مستقیم با مواد شیمیایی قوی و استفاده از لاک‌های تقلبی پرهیز کنید.
- هنگام انجام کارهای خانه یا کارهای خشن، از دستکش محافظ استفاده نمایید.
- در صورت مشاهده اولین علائم قارچی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- تغذیه سالم و سرشار از آهن، روی و بیوتین داشته باشید.
- کفش و جوراب مناسب، راحت و با تهویه مناسب انتخاب کنید.
درمان تخصصی اونیکولیز در کلینیک دارا دادفر
در کلینیک ما، تشخیص علت اصلی جدا شدن ناخن و درمان آن به صورت تخصصی و با استفاده از جدیدترین متدها و تجهیزات کاملاً استریل انجام می‌شود. تیم درمانی ما بر رعایت اصول بهداشتی و ایمنی در تمامی مراحل تأکید ویژه‌ای دارد. برای مشاهده نمونه کارهای انجام شده در این زمینه می توانید به صفحه اینستاگرام ما سر بزنید.
سوالات متداول درباره جدایی ناخن
- رشد مجدد ناخن جدا شده چقدر طول می‌کشد؟معمولاً برای ناخن‌های دست ۴ تا ۶ ماه و برای ناخن‌های پا حدود یک سال زمان نیاز است.
- آیا جدایی ناخن دردناک است؟خیر، خود فرآیند جدا شدن معمولاً دردناک نیست، مگر اینکه علت آن عفونت یا ضربه شدید باشد.
- آیا این عارضه مسری است؟اگر علت آن قارچی باشد، بله، می‌تواند به سایر ناخن‌ها یا افراد دیگر سرایت کند.
- چگونه می‌توانم از اونیکولیز جلوگیری کنم؟با رعایت بهداشت فردی، تغذیه مناسب، مراجعه به کلینیک معتبر برای خدمات ناخن و مراقبت از ناخن‌ها هنگام فعالیت‌های سنگین.
جمع‌بندی
اونیکولیز یا جدایی ناخن از بستر، عارضه‌ای شایع اما قابل درمان است. دلایل متعددی از ضربه گرفته تا بیماری‌های پوستی و قارچی می‌توانند عامل آن باشند. بهترین راه برای درمان قطعی، شناسایی علت اصلی و اقدام تحت نظر پزشک متخصص است. با رعایت توصیه‌های پیشگیرانه و مراجعه به مراکز معتبر مانند کلینیک دارا دادفر، می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد و سلامت و زیبایی ناخن‌ها را برای همیشه حفظ نمود.
علاقه‌مندان به مطالعه بیشتر در مورد اونیکولیز می‌توانند به مقالات معتبر منتشر شده در وب‌سایت‌هایclevelandclinic ، medicalnewstoday و healthline مراجعه کنند.