پوشیدن کفش نامناسب با ایجاد ساییدگی مداوم و افزایش تراکم فشار پا مشکلات کوتاه مدت و دراز مدت بسیاری را برای فرد ایجاد می‌کند. مختل کردن تعادل بیومکانیکی و طبیعی حین حرکت، خستگی بافت نرم پا، ایجاد پینه و میخچه در اثر ساییدگی مداوم کف و پنجه پا و ایجاد کمر درد یا زانو درد ساده‌ترین تاثیرات هستند. البته تغییر میکروبیوم کفش ناشی از تهویه نامناسب این کفش ها هم خطر عفونت قارچی و باکتریایی را به‌دنبال دارد. در این مطلب بعد از بررسی مهم‌ترین نشانه‌های ناشی از پوشیدن کفش نامناسب، استانداردها و نکات لازم برای جلوگیری از ایجاد این مشکلات را تشریح می‌کنیم.
علائم اولیه اختلالات ناخن ناشی از کفش نامناسب
مشکلات ناشی از پوشیدن کفش نامناسب در کوتاه مدت و دراز مدت سلامت پا و همچنین کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در دراز مدت این موضوع می‌تواند باعث کمر درد، درد مفاصل زانو، کشیدگی رباط و درد در پاشنه یا قوس پا می‌شوند. مواردی که هریک در صورت عدم توجه حتی می‌تواند باعث نیاز به مراجعه تخصصی پزشک شود. اما در کوتاه‌مدت موارد زیر مهم‌ترین نشانه‌ها هستند:
۱. تغییر شکل ناخن و رشد ناخن به داخل پوست
استفاده مکرر از کفش نامناسب با جلوگیری از رشد مناسب ناخن در طول زمان باعث مشکل ناخن فرو رفته در گوشت، التهاب ناخن، درد و عفونت ناشی از آن می‌شود. این حالت با افزایش فشار بر انگشتان و پنجه پا با ایجاد فرورفتگی های زیر ناخن، لبه‌های آن را به سمت داخل متمایل می‌کند.
۲. بد شکل شدن انگشتان و ناخن‌های پا
پوشیدن کفش نامناسب تنگ به‌خصوص در پنجه پا باعث دفرم شدن و ایجاد ناهنجاری در پا می‌شود. انگشت‌های چکشی و بانیون دو مورد از مشکلات ناشی از کفش‌های خیلی باریک هستند که در دراز مدت با ایجاد درد و التهاب، نیاز به جراحی برای بازگشت به حالت طبیعی انگشتان را افزایش می دهد.
۳. عفونت قارچی و باکتریایی ناخن
عفونت باکتریایی و عفونت قارچی ناخن یکی دیگر از عوارض پوشیدن کفش‌های غیر استاندارد است. کفش های با مواد غیر قابل تنفس و بدون تهویه مناسب با افزایش رطوبت داخل کفش، بستر مناسبی برای رشد انواع باکتری و قارچ هستند. این موضوع به‌خصوص در افرادی که فعالیت‌های طولانی مدت شدید در بیرون از خانه دارند، بسیار اتفاق می‌افتد.
۴. مشکلات پوستی مثل پینه و تاول و میخچه
کفش‌های غیر استاندارد دارای کفی‌ها و بالشتک‌های سفت و نامناسبی هستند که به مرور زمان در کوتاه مدت باعث ایجاد تاول، میخچه یا پینه پا می‌شوند. در این حالت به دلیل فشار طولانی مدت بر ناحیه‌ای خاص از کف پا یا فشرده شدن انگشتان هر یک از نشانه‌ها بروز می‌کنند. عدم توجه به این موضوع می تواند باعث دردناک شدن ناحیه و تاثیر در راه رفتن درست فرد شود. البته در حالت شدید، میخچه‌ها می‌توانند خود را به بافت‌های نرم و عمیق تر پا برسانند که برداشتن آن‌را بسیار سخت می‌کند.
۵. رابطه کفش نامناسب و گردش خون ضعیف
اختلالات گردش خون و کمبود جریان اکسیژن در پا یکی از مهم‌ترین عوارض پوشیدن کفش‌های تنگ با اندازه نامناسب است. این موضوع در برخی افراد می‌تواند با اختلال در سیستم لنفاوی پا تورم و درد پا را به همراه داشته باشد. همچنین کفش‌های تنگ با کاهش خون‌رسانی به ماتریکس یا بستر ناخن باعث تاخیر در رشد و در برخی موارد نازک شدن و ضعیف شدن ناخن می‌شوند. این کاهش خون‌رسانی شفافیت ناخن را نیز کم می‌کند.
تأثیر کفش‌های نامناسب بر ماتریکس ناخن
ماتریکس ناخن در زیر کوتیکول قرار دارد و به عنوان بخش حیاتی در تولید سلول‌های جدید و رشد آن عمل می کند. کفش های تنگ و غیر استاندارد سلامت عملکرد این بخش مهم از ناخن پا را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. مهم‌ترین این تاثیرات به شرح زیر هستند:
ناهنجاری در ماتریکس ناخن میکروپارگی در ماتریس ناخن
کفش‌های تنگ با ایجاد فشار موضعی مداوم و مستقیم به ناخن پارگی‌های میکروسکوپی در ماتریکس ناخن ایجاد می‌کنند. این پارگی‌ها، الگوی رشد ناخن را تحت تاثیر قرار داده و به مرور با ایجاد شیار و فرو رفتگی دائمی آن‌ها را شکننده‌تر نیز می کنند.
آسیب به صدف ناخن ناشی از فشار مداوم کفش
صدف ناخن که همان بخش قابل مشاهده و سخت ناخن است، در اثر فشار مداوم ناشی از پوشیدن کفش نامناسب، ترک خورده یا دچار شکستگی عمیق می‌شود. همچنین با جلوگیری از روند طبیعی رشد آن، باعث نازک شدن و شکنندگی صدف ناخن می‌شوند. در نتیجه شفافیت ناخن از بیم رفته و حتی رنگ آن به سیاه یا آبی تغییر پیدا می‌کند. در صورت حاد بودن موضوع، شاهد جدا شدن ناخن از بستر نیز خواهیم بود.
نقش رطوبت در تشدید مشکلات ناخن و پا
کفش‌های غیر استاندارد محیطی بسته با تهویه نامناسب را ایجاد می کنند که در نتیجه آن رطوبت پا افزایش می‌یابد. عرق کردن طولانی مدت یا قرارگیری در محیط‌های مرطوب به مرور زمان با فراهم کردن محیط مناسب برای رشد انواع میکروارگانسیم‌ها، عفونت قارچی ناخن یا اونیکومایکوزیس و عفونت باکتریایی مانند عفونت استافیلوکوک را به‌دنبال دارد. این نوع عفونت‌ها که در پوست اطراف ناخن یا بستر آن رخ می‌دهند، باعث ضخیم شدن، تغییر رنگ و شکنندگی ناخن می‌شوند. همچنین کفش‌ها با تهویه نامناسب میکروبیوم طبیعی پوست و ناخن را تغییر می دهند. این تغییرات با بر هم زدن تعادل باکتری‌های مفید پوست۷ زمینه رشد پاتوژن‌ها را افزایش می‌دهد.
پیشگیری از اختلالات ناخن با انتخاب کفش مناسب
برای به‌حداقل رساندن تاثیر کفش بر ناخن و مشکلات ناشی از آن که در بسیاری موارد می‌توانند دردسرآفرین باشند، رعایت نکات ساده زیر در انتخاب و نوع پوشیدن کفش اهمیت دارد:
۱.توجه به تناسب کفش با اندازه پا
کفش‌های خیلی تنگ یا باریک باعث فرو رفتن ناخن در گوشت اطراف آن می‌شوند. بنابراین لازم است کفشی را انتخاب کنیم که فضای کافی برای تکان دادن انگشتان بدون احساس گرفتگی یا تنگی وجود داشته باشد.
۲. توجه به تناسب عرض کفش با پنجه پا
کفش‌های باریک و نوک تیز با بیشتر کردن فشار پا در قسمت جلویی احتمال ایجاد زائده های استخوانی مرتبط با فشار کفش را افزایش می‌دهند. استفاده از این نوع کفش ها به مرور زمان انگشتان پا را در حالتی غیر طبیعی قرار می‌دهند. خرید کفش هایی که پنچه آن‌ها پهن‌تر است، با راحت‌تر کردن حرکت انگشتان در قسمت پنجه، خطر ایجاد این بخش‌های استخوانی را کاهش می‌دهند.
۳. دوری از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند
کفش‌های پاشنه بلند توزیع وزن روی پاها را تغییر داده و در نتیجه فشار روی انگشتان و ناخن را افزایش می‌دهند. لازم است کفش‌هایی را انتخاب کنیم که پاشنه کوتاه‌تر یا کفی صاف داشته باشند. در صورت اجبار به پوشیدن کفش های پاشنه بلند بهترین کار استفاده از انواع کفش با پاشنه پهن‌تر و ارتفاع کمتر است تا فشار روی جلوی پا کاهش یابد.
۴. خرید کفش‌ها دارای کفی راحت
در انتخاب کفش باید راحتی آن را در اولویت قرار دهیم. خرید مدل‌های دارای کفی بالشتکی قابل تنفس و تهویه مناسب، اصطکاک کف پا را کاهش می‌دهند. زیرا کفش های با الگوی فشاری غلط یا انعطاف پذیری غیر استاندارد کفی به مرور زمان باعث ایجاد تاول و پینه در کف یا انگشتان می‌شوند. همچنین لازم است هنگام خرید، کفش‌های بدون لبه‌های ناهموار یا درز در قسمت داخل که با سایش روی ناخن پا آن‌را تحریک می کنند، انتخاب کنیم.
۵. خرید کفش متناسب با نوع فعالیت
فعالیت ورزشی در باشگاه، دویدن، پیاده‌روی یا استفاده روزانه نیاز به انتخاب کفش مناسب خود دارد. به‌عنوان مثال در کفش‌های ورزشی داشتن قوس مناسب، کفی انعطاف‌پذیر یا ساق حمایت‌کننده مچ پا بسیار تعیین‌کننده است.
۶. ارزیابی منظم کفش
باید به‌صورت دوره‌ای کفش‌های خود را از لحاظ راحتی، داشتن بالشتک مناسب در کف، تنگ بودن یا گشاد بودن ارزیابی کنیم. هر نوع علامت ناراحتی یا حس فشار، نشان‌دهنده نیاز به تعویض کفش از لحاظ اندازه یا مدل دارد.
جمع‌بندی پایانی
کفش‌های نامناسب تاثیر جدی کوتاه مدت و دراز مدت بر سلامت پا و همچنین کل بدن دارند. فشارهای موضوعی مداوم و افزایش رطوبت پا باعث بدشکل شدن انگشتان، عفونت، فرو رفتن ناخن، شکنندگی و نازک شدن و همچنین کمر درد یا زانو درد می‌شوند. انتخاب کفش‌های مناسب و استاندارد متناسب با سایز پا و استفاده کمتر از کفش‌های پاشنه بلند از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از بروز این مشکلات است.
مراجع: