عفونت ناخن مشکلی شایع در دست یا پا است که باعث تغییر شکل ظاهر و رنگ ناخن همچنین تورم و درد می‌شود. این مشکل به دلایل مختلف مانند ورود قارچ‌ها، باکتری‌ها به بستر ناخن یا مشکلات زمینه‌ای پزشکی بوجود می‌آید. هر چند با روش‌هایی ساده می‌توان از درگیر شدن با عفونت ناخن جلوگیری کرد، اما در صورت ابتلا به آن مراجعه به پزشک و استفاده از داروهای تجویزی ضروری است. زیرا در صورت شدید شدن می‌تواند مشکلات جدی مانند آسیب به استخوان یا مفصل را ایجاد کند. در این مطلب قصد داریم ابتدا نشانه‌های ظاهری و دلایل ایجاد عفونت ناخن را بررسی کنیم. سپس نحوه پیشگری و درمان آن را تشریح خواهیم کرد.
معرفی عفونت ناخن و علائم آن
عفونت ناخن دست یا پا یکی از مشکلات رایج پزشکی است که در اثر آن بخش نرم کناری ناخن دچار التهاب می‌شود و در عین حال تغییراتی در رنگ و ساختار فیزیکی آن بوجود می‌آید. این بیماری به دلایل مختلفی مانند ورود باکتری یا قارچ به بخش زیرین ناخن یا مشکلات پزشکی زمینه‌ای ظاهر می‌شود.
علائم عفونت ناخن
صرف‌نظر از دلیل ایجاد عفونت ناخن، این مشکل معمولا با نشانه‌های زیر تشخیص داده می‌شود:
- درد، تورم و حساسیت اطراف ناخن
- تغییر شکل ساختاری، بد شکل شدن و جدا شدن ناخن از بستر یا اونیکولیز
- ایجاد آبسه و چرک سفید یا زرد رنگ در زیر پوست
- بوی بد ناخن
- قرمزی پوست اطراف ناخن
- ضخیم، شکننده یا ناهموار شدن ناخن
- تغییر رنگ ناخن از حالت طبیعی به سفید، زرد، قهوه‌ای یا سیاه
علل عفونت ناخن
دو علت اصلی عفونت ناخن، ورود باکتری یا قارچ به بخش زیرین آن است. رعایت نکردن بهداشت، بیماری‌های زمینه‌ای، بالا رفتن سن و آسیب دیدگی‌ها از دیگر عوامل درگیر شدن ناخن به عفونت هستند. با این حال مهم‌ترین ریشه‌های ابتلا به این نوع عفونت به شرح زیر هستند:
- قارچ‌ها به خصوص نوع درماتوفیت (در قسمت درمان قارچ دست یا پا، مفصل تر آن را توضیح داده ایم)
- باکتری‌های دسته استافیلوکوکوس اورئوس
- ضربه به بستر ناخن در اثر تصادف، اصابت جسم سنگین
- آسیب به ناخن در اثر جویدن آن یا مانیکورها و پدیکورهای مداوم و غیر استاندارد
- درگیری با مشکل ناخن‌های فرو رفته در گوشت
- درگیری با برخی بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس
- ابتلا به دیابت، اختلال در گردش خون یا سیستم ایمنی بدن
- تحریک شدید ناشی از تماس طولانی مدت با آب یا مواد شیمیایی
- مصرف برخی داروهای ضد سرطان، HIV، رتینوییدها
درمان عفونت ناخن
درمان عفونت ناخن بسته به شدت آن به روش‌های مختلف خانگی، دارویی یا حتی جراحی انجام می‌گیرد. البته در بیشتر موارد توصیه اصلی مراجعه به پزشک حتی در صورت درگیری اندک با هدف جلوگیری از شدیدتر شدن آن است.
- درمان‌های خانگی
روغن درخت چای، روغن پونه کوهی، دهان‌شویه حاوی لیسترین، سرکه سیب از رایج ترین درمان‌های ضد قارچی و باکتریایی عفونت ناخن هستند. معمولا برای تاثیر بهتر، روغن‌ها به مدت دو بار در روز بر محل مالیده می‌شوند. در مورد سرکه سیب نیز توصیه به قرار دادن دست یا پا به مدت ۲۰ دقیقه در ترکیب یک واحد سرکه و دو واحد آب است.
- درمان‌های دارویی
عفونت‌های باکتریایی ناخن با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها از بین می‌رود. عفونت‌های قارچی نیز به شکل ترکیبی با استفاده از پمادهای موضعی ضد قارچ و داروهای تجویز شده توسط متخصص درمان می‌شوند. در هر دو مورد طی کردن مدت زمان استفاده دارو توسط پزشک برای جلوگیری از عود آن ضروری است.
- جراحی
جراحی ناخن بیشتر در عفونت‌های شدید قارچی بکار می‌رود. در این روش بافت آلوده ناخن با استفاده از لیزر یا چاقو برداشته می‌شود. البته در حالتی که عفونت استخوان یا مفصل دست یا پا را درگیر کند، امکان برداشتن این بخش‌ها و حتی جایگزینی آن با مفصل مصنوعی نیز وجود دارد. البته متدهای پودولوژی می تواند مشکلات مرتبط با این ناخن ها را بدون درد و خونریزی حل کند.
پیشگیری از عفونت ناخن
با استفاده از راه‌هایی ساده می‌توان از عفونت ناخن جلوگیری کرد. بیشتر این موارد متمرکز بر رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی از دست و پا هستند. بنابراین حتما به نکات زیر توجه کنید:
۱.از جویدن ناخن دست خودداری کنید و کوتیکول‌های اطراف ناخن دست و پا را زیاد نچینید.
۲. ناخن‌های خود را بیش از اندازه کوتاه نکنید.
۳. دست و پای خود را به‌طور مرتب بشویید و خشک کنید.
۴. از شوینده‌ها و صابون‌های قوی برای شستن دست یا پا استفاده نکنید.
۵. در صورت خشکی پوست، احتمال ترک خوردگی و ورود باکتری یا قارچ، حتما آن‌را با لوسیون و کرم، مرطوب نگاه دارید.
۶. در صورت تماس طولانی مدت با آب یا مواد شیمیایی قوی از دستکش استفاده کنید.
۷. در مکان‌های عمومی مانند استخرها، سالن‌های بدنسازی و حمام پا برهنه راه نروید.
۸. از وسایل شخصی نظافتی مخصوص خود (قیچی، ناخن‌گیر، حوله) استفاده کنید.
۹. از پوشیدن کفش‌های تنگ خودداری کنید.
۱۰. برای مراقبت‌های زیبایی مانند پدیکور و مانیکور، به سالن‌های معتبر با استاندارد بالای بهداشتی مراجعه کنید.
۱۱. در صورت داشتن مشکلات پزشکی، برای درمان کامل به طور منظم با متخصص در ارتباط باشید.
انواع عفونت ناخن
بسته به منشا ایجاد عفونت و ناحیه درگیر شده انواع مختلفی از عفونت در دست یا پا ایجاد می‌شود.متداول‌ترین آن عبارتند از:
- اونیکومایکوزیس
تونیکومایکوزیس، عفونت شایع قارچی ناخن است که بیشتر در ناخن‌های پا و به‌خصوص شست اتفاق می‌افتد. تغییر رنگ ناخن به سفید، زرد، قهوه‌ای یا سیاه، ضخیم و شکننده شده آن و جدا شدن ناخن از بستر از نشانه‌های این نوع عفونت هستند.
- پارونیشیا
در این نوع عفونت بافت نرم اطراف ناخن دچار التهاب، تورم و آبسه می‌شود. انواع قارچ‌ها و باکتری‌ها، آسیب‌دیدگی‌های ناخن، پدیکور یا مانیکور نامناسب و غیر بهداشتی یا ابتلا به بیماری های زمینه‌ای مانند دیابت و ایدز عوامل اصلی ابتلا به این نوع عفونت هستند.
سوالات متداول در مورد عفونت ناخن
در انتهای بحث، به رایج‌ترین سوالات در مورد عفونت ناخن پاسخ می‌دهیم:
عفونت ناخن چقدر طول می کشد تا خوب شود؟
درمان عفونت‌های خفیف قارچی ۴ تا ۶ هفته، عفونت ناشی از آسیب‌دیدگی ۲ تا ۴ هفته، عفونت حاد باکتریایی ۱ تا ۲ هفته و عفونت قارچی شدید ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد.
عفونت ناخن چقدر دردناک است؟
بسته به نوع عفونت و شدت آن، میزان درد ناشی از عفونت ناخن فرق دارد. در برخی موارد ممکن است درد یا ناراحتی خفیف باشد. اما در حالت حاد آن حتی می‌تواند مانع درست راه رفتن یا انجام فعالیت‌های روزانه کار با دست شود.
آیا عفونت ناخن مسری است؟
بله. عفونت‌های قارچی و باکتریایی در اثر تماس مستقیم با وسایل شخصی یا ناحیه درگیر از فرد آلوده به دیگری منتقل می‌شود.
چگونه می‌توانم از عفونت ناخن در آینده جلوگیری کنم؟
برای این کار رعایت بهداشت دست و پا مانند شستشو و خشک کردن مرتب، استفاده از وسایل شخصی مانند قیچی یا ناخن‌گیر، پوشیدن کفش در استخرها و باشگاه‌های ورزشی و همچنین مراجعه به سالن‌های زیبایی معتبر برای پدیکور و مانیکور از اولین کارها است. جلوگیری از ایجاد ضربه یا آسیب به ناخن، کوتاه نکردن بیش از اندازه و نجویدن ناخن نیز از دیگر موارد هستند.
جمع‌بندی پایانی
عفونت ناخن بیماری است که بیشتر به دلیل ورود قارچ یا باکتری به بستر ناخن یا وجود مشکلات زمینه‌ای پزشکی در افراد ایجاد می‌شود. این عارضه که همراه با درد، تورم، تغییر رنگ ناخن و ضخیم یا شکننده شدن همراه است، قابل درمان و پیشگیری است. رعایت نظافت شخصی دست و پا و به خصوص استفاده از کلینیک‌های زیبایی با استانداردهای بهداشتی بالا همراه با محافظت ناخن در برابر آسیب‌دیدگی یا تماس با مواد شیمیایی مهم‌ترین نکات پیشگیری ابتلا به آن هستند. اما در صورت شدید بودن لازم است با مراجعه به پزشک و استفاده از داروهای خاص نسبت به درمان اقدام کرد.
این مطلب خلاصه‌ای از موارد منتشر شده در مراجع معتبر پزشکی مختلف بود. علاقه‌مندان جهت مطالعه بیشتر در این حوزه می‌توانند به وب‌سایت‌های my.clevelandclinic و mayoclinic مراجعه کنند.