پیشگیری از ابتلا به قارچ ناخن نیازمند رعایت بهداشت فردی و تغذیه مناسب با هدف تقویت سیستم ایمنی بدن است. توجه به تهویه کفش، استفاده از جوراب های آنتی باکتریال و پودرهای ضد قارچ یا پودر تالک و همچنین خشک نگاه داشتن پا در محیط‌های عمومی مهم‌ترین این موارد هستند. در این مطلب بعد از بررسی نشانه‌های این بیماری ۱۰ روش پیشگیری از ابتلا به قارچ ناخن، نحوه انتخاب کفش مناسب و نقش تغذیه در این بین را بررسی می‌کنیم.
نشانه های قارچ ناخن
طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا، حدود ۱۴ درصد از جمعیت این کشور در سال به دلایل مختلف به عفونت قارچی مبتلا می‌شوند. این بیماری که بیشتر ناخن‌های شست پا را درگیر می‌کند، بسته به شدت آن یک یا چند نشانه زیر را دارد:
- ضخیم شدن ناخن
- تغییر شکل و شکنندگی ناخن
- تغییر به رنگ زرد
- پوسته پوسته شدن ناخن
- رگه‌های زرد یا سفید در ناخن
- لکه های زرد در قسمت پایین ناخن
- جدا شدن ناخن از بستر
- درد در انگشتان و بوی بد
در صورت مشاهده یک یا چند مورد از این نشانه‌ها، لازم است برای تشخیص نهایی به پزشک مراجعه کنیم. در این حالت پزشک با نمونه‌برداری از زیر ناخن و آزمایش‌های مربوط نظر قطعی در این خصوص را ارائه می‌دهد. اما پیش از هر چیز توجه به عوامل موثر در ابتلا به قارچ ناخن و پیشگیری از آن بسیار اهمیت دارد.
عوامل موثر در ابتلا به قارچ ناخن
قارچ ناخن توسط میکروارگانیسم‌های مختلف قارچی که متداول‌ترین آن «درماتوفیت» نام دارد، ایجاد می‌شود. قارچ‌ها در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند و از طریق تماس با فضاهای مستعد رشد مانند کاشی‌های زیر دوش، استخرها، باشگاه‌های بدنسازی، کفش‌های مرطوب و عرق کرده یا حتی فرد مبتلا، منتقل می‌شوند. سالن‌های پدیکور و مانیکور غیر بهداشتی نیز عامل مهمی در انتقال قارچ ناخن هستند. در کنار این موارد، عوامل زیر ریسک ابتلا به قارچ ناخن را افزایش می‌دهند:
- افزایش سن
- پوشیدن کفش‌های فاقد تهویه مناسب
- سابقه ابتلا به بیماری پای ورزشکار
- راه رفتن با پای برهنه در مکان های عمومی مانند استخر، سالن‌های ورزشی
- ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس
- ابتلا به دیابت، مشکلات جریان خون و ضعف سیستم ایمنی
راه های پیشگیری از قارچ ناخن
با توجه به رشد بیشتر قارچ ناخن در محیط‌های گرم و مرطوب استفاده از روش‌های ساده زیر در پیشگیری از ابتلا به قارچ ناخن بسیار موثر است:
۱.استفاده از دمپایی یا صندل هنگام راه رفتن در مکان‌های عمومی مانند سالن‌های ورزشی، اسپا، دوش استخر
۲. تعویض مرتب جوراب به‌خصوص هنگام تابستان
۳. استفاده از جوراب‌های ضد رطوبت دارای جنس مناسب در صورت تعریق زیاد پا
۴. تمیز کردن و خشک کردن مرتب پا و فاصله بین انگشتان
۵. استفاده از مرطوب کننده بعد از تمیز و خشک کردن پا
۶. استفاده از پودرهای ضد قارچ در کفش در صورت تعریق زیاد یا سابقه ابتلا به قارچ
۷. کوتاه کردن صحیح ناخن پا برای جلوگیری از تجمع قارچ یا باکتری زیر آن
۸. ضدعفونی کردن ناخن‌گیر و شستن آن قبل از استفاده
۹. استفاده از وسایل شخصی برای کوتاه کردن ناخن، خشک کردن پا و همچنین کفش یا دمپایی
۱۰. مراجعه به سالن‌های پدیکور و مانیکور بهداشتی و استاندارد
همچنین در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های ابتلا به عفونت قارچی لازم است در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنیم.
اهمیت انتخاب کفش مناسب در جلوگیری از قارچ ناخن
انتخاب کفش تنگ با تهویه نامناسب شرایط لازم برای رشد قارچ را فراهم می‌کند و از این جهت محیطی ایده‌آل برای این منظور است. بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به قارچ ناخن هنگام انتخاب کفش باید به نکات زیر توجه کنیم:
۱.خرید کفش‌های دارای تهویه مناسب
کفش‌های تولید شده از مواد غیر قابل تنفس مانند پلاسیتک، میزان تعریق پا را افزایش می‌دهند. این موضوع عامل اصلی در افزایش ریسک ابتلا به عفونت قارچی است. انتخاب کفش‌های چرمی یا دارای پارچه‌های مخصوص ورزشی تنفس‌پذیر به کاهش تعریق پا و خشک نگاه داشتن آن کمک می‌کند.
۲. خودداری از خرید کفش‌های تنگ
کفش‌های تنگ با طراحی نامناسب که انگشتان پا فضای کافی برای حرکت ندارند، علاوه بر آسیب فیزیکی به ناخن، تهویه مطلوبی نیز ندارند. بنابراین محیطی گرم و مرطوب برای رشد قارچ را در کفش فراهم می‌کنند. از طرفی کفش انتخابی باید به شکلی باشد که آسیب فیزیکی به ناخن‌ها در اثر راه رفتن یا ضربه‌های احتمالی را به حداقل برساند. زیرا فشار و ضربه مداوم راه ورود قارچ به بافت ناخن را ساده می‌کند.
علاوه بر این موارد، انتخاب جوراب مناسب که حداقل رطوبت را در خود نگاه دارند و تمیز نگاه داشتن کفش نیز بسیار اهمیت دارد.
نقش محیط‌های عمومی در انتقال قارچ ناخن
حمام‌های عمومی، استخرها و سونا، سالن‌های ورزشی، کف‌پوش هتل‌ها یا اقامتگاه‌ها مکان‌هایی بسیار مناسب برای رشد و انتقال عفونت قارچی به حساب می‌آیند. البته از نقش ابزارها و حوضچه‌های پدیکور آلوده در سالن‌های زیبایی هم در ابتلا به این بیماری نمی‌توان گذشت. بنابراین در مرحله اول لازم است حتما در این محیط‌ها از دمپایی شخصی خود استفاده کنیم و به‌خصوص بعد از خروج از استخر یا حمام عمومی پاهای خود را کاملا خشک کنیم. پدیکور بهداشتی از طریق مراجعه به سالن‌های زیبایی استاندارد که ابزار و وسایل خود را به‌طور مرتب ضدعفونی می‌کنند، راه دیگر پیشگیری از ابتلا به عفونت قارچی است.
تاثیر تغذیه بر پیشگیری از قارچ ناخن
در کنار روش‌های پیشگیری معمول در ابتلا به قارچ ناخن، تغذیه نیز نقش مهمی در سلامت این عضو بدن دارد. تغذیه مناسب با تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از شکننده شدن آن، به‌عنوان مکمل پیشگیری از عفونت قارچی عمل می‌کند. سبزیجات و میوه‌جات، تخم‌مرغ، انواع مغزها و دانه‌ها، گوشت، حبوبات، ماهی و آنتی اکسیدان ها منابع مهم حفظ ساختار کراتین ناخن و تقویت آن هستند. این مواد با تامین منابع کافی ویتامین A، بیوتین، روی، پروتئین و اسیدهای چرب امگا ۳ ساختار ناخن را تقویت کرده و ریسک درگیر شدن به بیماری‌های مربوط به ناخن را به حداقل می‌رسانند.
روش‌های درمان قارچ ناخن
در صورت رعایت موارد اشاره شده، درصد احتمال ابتلا به عفونت قارچ ناخن بسیار پایین می‌آید. اما اگر به هر دلیلی نشانه‌های آن را مشاهده کردیم، لازم است با مراجعه به پزشک نسبت به درمان سریع آن اقدام کنیم. متداول‌ترین درمان‌ها در این خصوص عبارتند از:
- تجویز داروهای ضد قارچ خوراکی: در این حال طول درمان برای رفع قارچ دست ۲ ماه و قارچ ناخن پا ۳ ماه است.
- تجویز ضد قارچ‌های موضعی: این داروها به شکل کرم و به تعداد دفعات معین روی ناحیه قرار داده می‌شود. معمولا این درمان در ترکیب با ضد قارچ‌های خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- جراحی: اگر شدت عفونت قارچی بسیار بالا باشد، ممکن است پزشک، یک بخش یا تمام ناخن را بردارد. در این حالت بعد از درمان، ناخن سالم رشد طبیعی خود را خواهد داشت.
درمان‌های خانگی برای قارچ ناخن
بهترین درمان عفونت قارچی ناخن، مراجعه به پزشک است. اما در برخی موارد و شدت کم عفونت می‌توان با استفاده از روغن‌ها و عصاره‌های گیاهی موضعی تا حدی آن‌را درمان کرد. مطالعات نشان می‌دهد که روغن پونه کوهی، روغن درخت چای، عصاره دانه گریپ فروت، ریشه علف مار و محلول های ضدعفونی کننده طبیعی مانند سرکه تاثیر امیدوارکننده‌ای در درمان عفونت قارچ ناخن دارند. اما هیچ مدرک قطعی در مورد جایگزین کردن آن‌ها با روش‌های تخصصی پزشکی وجود ندارد.
جمع بندی پایانی
مهم‌ترین روش پیشگیری از ابتلا به قارچ ناخن خشک نگاه داشتن پاها و رعایت بهداشت فردی در محیط‌های عمومی مانند استخر و سالن‌های بدنسازی است. البته استفاده از خدمات استاندارد بهداشتی در سالن‌های زیبایی پدیکور و مانیکور نیز بسیار اهمیت دارد. در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های ابتلا به قارچ لازم است برای درمان سریع به پزشک متخصص مراجعه کنیم.
مراجع