ناخن‌ها به‌عنوان یکی از شاخص‌های سلامت بدن می‌توانند با تغییر شکل ظاهری یا رنگ خود نشانه‌‌ای از کمبود ویتامین را یادآور شوند. کندی رشد، شکنندگی، اختلال در کراتین سازی وجود لکه‌های سفید یا رنگی یکی از نشانه‌های کمبود ویتامین‌ها در بدن است. هر چند برخی بیماری‌ها و مراقبت‌های نادرست از ناخن در سلامت این عضو تاثیرگذار است، اما در این مطلب به بررسی کمبود مهم‌ترین ویتامین‌ها در ایجاد تغییرات ناخن می‌پردازیم.
چگونه رژیم غذایی نامناسب می‌تواند به سلامت ناخن‌ها آسیب برساند؟
نداشتن برنامه غذایی سرشار از ترکیبات ضروری سلامت ناخن مانند پروتئین، مواد معدنی (آهن، روی، کلسیم)، چربی‌های سالم و ویتامین‌های ضروری کاهش کیفیت ساختار و استحکام ناخن را باعث می‌شوند. این حالت معمولا در رژیمهای غذایی محدود کننده، حذف گروه‌های غذایی اصلی و رژیمهای کم کالری غیر تخصصی و خودسرانه اتفاق می‌افتد. ضعیف شدن ماتریکس و بستر ناخن، کندی رشد، شکنندگی، نازک شدن، لایه لایه شدن ناخن یا اونیکوشیزیا و تغییرات رنگ مهم‌ترین نشانه‌های یک رژیم غذایی نامناسب هستند. بنابراین داشتن رژیم غذایی متعادل سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های حیوانی یا گیاهی، دانه‌ها و غلات اولین شرط سلامت ناخن است. البته نوشیدن کافی آب نیز مانع از شکنندگی ناخن می‌شود. بنابراین لازم است با در نظر گرفتن همه جوانب، تنها با نظر متخصص نسبت به رژیم غذایی کاهش وزن یا کم کالری اقدام کرد. در این حالت پزشک بر حسب نیاز مکمل‌های لازم را نیز تجویز می‌کند.
چگونه کمبود ویتامین‌ها باعث تغییر رنگ ناخن می‌شود؟
هر چند تغییر رنگ ناخن‌ها به عوامل بسیاری مانند بیماری‌های قارچی ناخن یا بیماری‌های عمومی بدن بستگی دارد، با این حال کمبود ویتامین‌ها نیز می‌توانند منجر به تغییر رنگ ناخن شوند. متداول‌ترین موارد به شرح زیر هستند:
- کمبود ویتامین B12: تغییر رنگ به آبی یا کبود به‌دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی به سلول‌های ناخن
- کمبود ویتامین C: ایجاد لکه‌های قرمز یا کبودی زیر ناخن به‌دلیل ضعف دیواره مویرگ ناخن‌ها و نشت خون
- کمبود ویتامین D: ایجاد لکه‌های سفید (لکه‌های لوکونیشیا)، کدری یا بی‌رنگ شدن به‌دلیل تضعیف ساختار کراتینی ناخن
- کمبود ویتامین A: زردی ناخن به‌دلیل تضعیف ساختار آن
- کمبود ویتامین E: کمرنگ شدن یا زردی ناخن به دلیل آسیب رادیکال‌های آزاد
بررسی تاثیر کمبود ویتامین‌های ضروری بر شکل ظاهری ناخن
ویتامین‌های D، A، C، B12، B7، E شش دسته اصلی هستند که کمبود آن‌ها علاوه بر تاثیر بر کل بدن، سلامت ناخن را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بخش مهم‌ترین نشانه‌های کمبود هر یک را بررسی می‌کنیم:
تاثیر کمبود ویتامین D بر سلامت ناخن ها
ویتامین D با توجه به نقش خود در جذب کلسیم و فسفر یکی از مواد مغذی شناخته شده در تامین سلامت استخوان و از جمله ناخن‌ها در بدن است. به‌دلیل وجود کلسیم در ساختار کراتینی ناخن، کمبود ویتامین D باعث کندی رشد و شکنندگی ناخن می‌شود. همچنین اختلال در جذب کلسیم ناشی از کمبود ویتامین D لکه‌های سفید رنگی را روی آن ایجاد می‌کند.
نقش ویتامین B12 در جلوگیری از شکنندگی ناخن
ویتامین B12 عامل اصلی کمک به انتقال اکسیژن و مواد مغذی به ناخن‌ها و تولید کراتین برای ساختار قوی‌تر ناخن است. از طرفی کمبود این ویتامین می‌تواند باعث کم آبی و شکنندگی ناخن شود. تغییرات رنگ ناخن به‌دلیل اختلال در گردش خون و تضعیف بستر آن عوارض جانبی دیگر کمبود ویتامین B12 است که منجر به ناخن زردرنگ یا رنگ‌پریده می‌شود.
علائم کمبود ویتامین C در ناخن ها
ویتامین C برای تولید کلاژن، به‌عنوان عنصر اصلی استحکام ساختار ماتریکس ناخن، ضروری است. بنابراین کمبود این ویتامین ناخن‌ها را ضعیف و شکننده می‌کند و حتی ممکن است آن‌ها را مستعد شکافتن کند. علاوه بر این از آنجا که ویتامین C به حفظ استحکام دیواره‌های مویرگی زیر ناخن کمک می‌کند، کمبود آن با احتمال افزایش شکنندگی عروق خونی کوچک زیر ناخن به شکل لکه‌های قرمز یا کبودی ظاهر می‌شود. التهاب پوست اطراف کوتیکول و بروز شیارهای یا خطوط عمودی روی سطح ناخن از دیگر نشانه‌های کمبود ویتامین C است.
تاثیر کمبود ویتامین A بر رشد و سلامت ناخن ها
ویتامین A برای حفظ ساختار طبیعی و سلامت ناخن اهمیت بالایی دارد. کمبود آن ممکن است منجر به تغییرات مختلفی مانند ناخن‌های قاشقی شکل، سوراخ شدن (ناخن های پیتینگ)، خشکی و شکنندگی آن شود. همچنین کمبود این ویتامین ممکن است به صورت خطوط بیو، شیارهای سطحی با خطوط غیر طبیعی روی ناخن‌ها و تغییر رنگ به زرد، بی‌رنگ یا کدر ظاهر شود.
اهمیت بیوتین بر تقویت ناخن
بیوتین (ویتامین B7) علاوه بر تقویت پوست و مو بر حفظ ساختار سالم ناخن‌ها نیز تاثیرگذار است و کمبود آن باعث شکنندگی ناخن می‌شود. مطالعه‌ای که در سال ۱۹۹۳ در مجله آکادمی پوست آمریکا منتشر شد نشان داده است که مکمل‌های بیوتین به شکل قابل توجهی بر ضخامت، استحکام و تقویت بستر ناخن تاثیر می‌گذارند.
نقش ویتامین E در جلوگیری از خشکی و ترک ناخن
ویتامین E یک مرطوب‌کننده طبیعی است که وظیفه آبرسانی به ناخن‌ها و کوتیکول را بر عهده دارد. این موضوع با افزایش انعطاف‌پذیری ناخن مانع خشکی و شکنندگی آن می‌شود. از طرفی خاصیت آنتی‌اکسیدانی این ویتامین، آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد، اشعه UV و مواد شیمیایی که می‌توانند منجر به خشکی و ترک ناخن شوند را به حداقل می‌رساند.
جمع‌بندی پایانی
رژیم غذایی مناسب یکی از عوامل موثر بر شکل ظاهری و سلامت ناخن است. برای داشتن ناخن‌های شفاف با ظاهری مناسب در مرحله اول نیاز به مصرف کافی انواع ویتامین‌های ضروری، مواد معدنی و همچنین پروتئین در برنامه غذایی خود داریم. در مرحله بعد انجام مراقبت‌های روتین مربوط به ناخن و کوتیکول در خانه یا مراکز تخصصی سلامت و زیبایی ناخن باید مورد توجه قرار گیرد.
مراجع: